Bossen bedekken 31 % van het landoppervlak wereldwijd en herbergen het grootste deel van de biodiversiteit op aarde, 80% van de amfibieën, 75% van de vogels en 68% van de zoogdieren leven in bossen. Die zijn van vitaal belang voor onze planeet omdat ze ook voor veel bestuivers – essentieel voor een duurzame voedselproductie – een habitat zijn. Meer dan een derde van de bossen wereldwijd hebben zich over een lange periode ontwikkeld zonder grote interventies. Die situatie is veranderd als gevolg van klimaatverandering en ontbossing.
Het Zoniënwoud, de enige UNESCO natuurlijke werelderfgoedsite van België
Het Zoniënwoud is het enige natuurlijke werelderfgoed in België dat erkend is door UNESCO. Sinds 2017 zijn vijf delen ervan opgenomen op de Werelderfgoedlijst van UNESCO, als onderdeel van een groep van 94 uitzonderlijke beukenbossen in 18 Europese landen. Die bossen zijn de laatste oude en ongerepte beukenbossen in Europa, vrijwel onaangetast door de mens.
Het Zoniënwoud telt nog steeds een veertigtal soorten inheemse zoogdieren, waaronder 18 vleermuizen (de meest bedreigde zoogdieren van Europa). Naast insecten, spinnen, vogels, vissen en amfibieën is dit het enige bos in België met zeven verschillende soorten spechten.
Lancering van een VN-wandelroute in het Zoniënwoud
Voor het VN-Decennium voor Ecosysteemherstel en om de erkenning van het gebied door UNESCO in de verf te zetten, wordt op 20 oktober 2024 een VN-wandelroute gelanceerd tijdens de Dag van het Zoniënwoud.
De route, die het publiek kan volgen op de RouteYou app, bestaat uit verschillende informatiepunten die wandelaars informatie geven over de rijke geschiedenis en biodiversiteit van het bos en het werk van de VN en de Stichting Zoniënwoud op gebied van biodiversiteitbehoud, ecosysteemherstel en milieubescherming.
Bossen in Europa
Europa is een van de meest beboste regio’s ter wereld met ongeveer 40% van het landoppervlak bedekt met bossen. Volgens Eurostat waren in 2021 de landen met de grootste bosgebieden in de Europese Unie (EU): Zweden (28 miljoen hectare), Finland (22 miljoen) en Spanje (19 miljoen). In 2021 werkten 3,6 miljoen EU-inwoners in activiteiten die aan het bos gelinkt zijn.
De klimaatverandering blijft echter een negatieve invloed hebben op deze bossen en legt verborgen zwakheden bloot, zoals plagen, vervuiling en ziekten. De klimaatverandering heeft ook een invloed op bosbranden, die naar verwachting de komende jaren in intensiteit zullen toenemen in de EU.
In een tijd waarin bossen wereldwijd worden bedreigd, onderneemt Europa, en meer specifiek het Belgische Zoniënwoud, maatregelen om deze waardevolle ecosystemen te beschermen.
Waarom zijn bossen belangrijk?
Bossen bieden veel voordelen. Ze zijn essentieel voor onze gezondheid, ons welzijn en de gezondheid van onze planeet. Bossen verminderen de gevolgen van de klimaatverandering en helpen de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5°C. Naast hun cruciale rol in koolstofopslag, verminderen bossen aanzienlijk het risico op natuurrampen, zoals overstromingen, droogte en aardverschuivingen. Ze voorzien bijna de helft van de grootste steden ter wereld van drinkwater en bieden hulpbronnen en bescherming aan gemeenschappen die voor hun levensonderhoud afhankelijk zijn van bossen.
De uitdagingen
Ondanks die voordelen worden bossen bedreigd door ontbossing en degradatie. In de landbouw, bosbouw en ander landgebruik is ontbossing alleen al verantwoordelijk voor 21% van de totale uitstoot van broeikasgassen. Dat ondermijnt niet alleen de wereldwijde inspanningen om klimaatbestendigheid op te bouwen, maar brengt ook de bestaansmiddelen in gevaar van gemeenschappen die afhankelijk zijn van bossen om te overleven.
SDG 15: Leven op het land
Duurzame Ontwikkelingsdoelstelling 15 zegt “bescherm, herstel en bevorder het duurzaam gebruik van ecosystemen op het vasteland, beheer bossen en wouden duurzaam, bestrijd woestijnvorming, stop landdegradatie en draai het terug en roep het verlies aan biodiversiteit een halt toe”. Hoewel er enige vooruitgang is geboekt op het gebied van duurzaam bosbeheer, blijft die beperkt.
Het bosoppervlak blijft wereldwijd afnemen, maar het tempo van die achteruitgang vertraagt. Landbouwuitbreiding is verantwoordelijk voor bijna 90% van de ontbossing, waardoor dat probleem nauw samenhangt met onze voedselsystemen. De oogst van palmolie alleen al heeft bijgedragen aan 7% van de wereldwijde ontbossing tussen 2000 en 2018.
Respecteer het woud
In het Zoniënwoud en in elk ander bos kan je helpen om de fauna en flora te beschermen door een aantal basisregels te respecteren:
- Blijf op de paden.
- Help het bos proper te houden; neem je afval mee naar huis.
- Geniet van je bezoek, maar respecteer ook de andere bezoekers van het bos.
- Hou je hond aan de leiband, behalve in de uitzonderingszones.
- Laat bloemen bloeien en paddenstoelen groeien.
- Ook de dieren genieten van de rust, maak niet te veel lawaai.
- Hou het veilig en maak geen vuur: een brand verspreidt zich snel.
- Bewonder de majestueuze bomen van het Zoniënwoud; bekras ze niet.
- Spot de watervogels maar voeder ze niet.
- Laat dood hout liggen: dieren en planten huizen er graag.
- Hou exotische dieren en planten ver van het Zoniënwoud.
Wil je meer betrokken raken? Volg dan de ActNow-campagne van de VN