Í þýðingarmikilli ræðu til að minnast 75 ára afmælis fyrsta fundar Allsherjarþings Sameinuðu þjóðanna hvatti António Guterres aðalframkvæmdastjóri samtakanna til metnaðarfyllri aðgerða og öflugra alþjóðasamstarfs í endurreisnarstarfi í kjölfar COVID-19 faraldursins.
Aðalframkvæmdastjórinn fór í ræðu sinni yfir árangur af starfi Allsherjarþingsins. Hann minnti á að starf þess á undanförnum áratugum hefði greitt fyrir árangri „í að bæta heilbrigði jarðarbúa, læsi og lífskjör, eflt mannréttindi og jafnrétti kynjanna.“
Norsk kona, fyrst kvenna til að ávarpa þingið
Fulltrúar fimmtíu og eins ríkis hittust á fyrsta Allsherjarþinginu sem haldið var í Lundúnum 1946 fáum mánuðum eftir lok Síðari heimsstyrjaldarinnar og stonfunar Sameinuðu þjóðanna. 193 ríki sitja nú á Allsherjarþinginu. Danmörk og Noregur áttu sæti á því frá byrjun en Ísland og Svíþjóð bættust í hópinn síðar á árinu 1946 og Finnland 1955.
Langflestir þátttakenda í fyrsta Allsherjarþinginu voru karlmenn. Norska konan Frieda Dalen markaði tímamót þegar hún ávarpaði þingið fyrst kvenna. Það var viðeigandi að Dalen kom úr röðum andspyrnunnar gegn hersetu Þjóðverja í Noregi. Hún gat sér gott orð fyrir störf sín við kennslu og í félagsmálum, en hún lést nærri eitt hundrað ára gömul árið 1995.
Miklar áskoranir
Í ræðu sinni til að minnast fyrsta Allsherjarþingsins sagði Guterres að þrátt fyrir árangurinn stæðu Sameinuðu þjóðirnar andspænis alvarlegum úrlausnarefnum. Þar á meðal væru aukin fátækt og fæðuóöryggi í kjölfar COVID-19 faraldursins. Þá væru auknar viðsjár á alþjóðavettvangi áhyggjuefni og hætta á útbreiðslu kjarnorkuvopna. Enn mætti nefna þá hættu sem fælist í tölvuárásum og villandi og röngum upplýsingum á netinu.
Aðalframkvæmdastjórinn benti á að flestir þeirra sem svöruðu alheimskönnun Sameinuðu þjóðanna um alþjóðamál í tilefni af 75 ára afmælinu á síðasta ári, hefðu talið loftslagsbreytingar mesta vanda sem steðjaði að mannkyninu.
Loftslagsváin
„Loftslagsváin herjar nú þega á okkur og viðbrögð heimsins hafa verið algjörlega óviðunandi. Undanfarinn áratugur var sá heitasti sögu mannkyns. Aldrei hefur verið meiri kolvtísýringur í andrúmsloftinu. Þetta er stríð gegn náttúrunni -stríð þar sem enginn fer með sigur af hólmi,“ sagði Guterres.
Næsta Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna (COP26) fer fram í Glasgow í nóvember á þessu ári. Aðalframkvæmdastjórinn segir að kolefnisjafnvægi fyrir 2050 verði helsta forgangsmál samtakanna á þessu ári.
Hann varaði við alvarlegum afleiðingum aðgerðaleysis.
„Ef við sveigjum ekki af leið stefnir í algjört óefni því hiti mun þá hækka um þrjár gráður á öldinni. Fjölbreytni lífríkisins er að hruni komið. Ein milljón tegundar er í útrýmingarhættu og heilu vistkerfin eru að horfa fyrir framan nefið á okkur.”