Loftslagsbreytingar
Án róttæks niðurskurðar losunar lofttegunda, sem valda gróðurhúsaáhrifum, mun heimurinn standa andspænis óumfljýjanlegri 3.1°C hlýnun jarðar að því er fram í nýrri skýrslu UNEP, Umhverfisstofnunar Sameinuðu þjóðanna.
Losun gróðurhúsalofttegunda í heiminum hefur aldrei verið meiri. Brýnna aðgerða er þörf til að koma í veg fyrir slíka hamfarahlýnun og koma í veg fyrir verstu afleiðingar loftslagsbreytinga. Í stuttu máli verða ríki heims að minnka þegar í stað losun að mati skýrsluhöfunda.
„Ögurstundin er runnin upp,“ sagði Inger Andersen forstjóri UNEP þegar skýrslan var kynnt á ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna um Líffræðilega fjölbreytni (COP16) í Cali í Kólombíu.
„Við þurfum á því að halda að fylkt sé liði um allan heim hraðar og af meiri afli en nokkru sinni. Hefjast ber handa nú þegar áður en það ber að skila næstu loftslagsfyrirheitum.“
Loftslagsmarkmið gætu gufað upp
Í skýrslunni kemur fram að markmið Parísarsamkomulagins um að halda hlýnun jarðar innan 1.5°C verða farin veg allrar veraldar innan fárra ára. Til að hindra slíkt þyrfti 42% niðurskurð losunar gróðurhúsalofttegunda fyrir 2030 og 57% fyrir 2035 í næstu samningalotu.
Anderson varaði við því að 1.5°C markmiðið myndi deyja drottni sínum innan skamms. Hún sagði að jafnvel hlýnun vel innan við tveggja gráðu markið á Celsius, þýddi að heimurinn væri kominn á „gjörgæslu.”
Svokölluð landsmarkmið (Nationally determined contributions) liggja til grundvallar alþjóðlegum aðgerðum í loftslagsmálum. Þar eru skilgreind markmið hvers ríkis fyrir sig til að draga úr losun og aðlögun að afleiðingum loftslagsbreytinga, hvort heldur sem er þurrkum, flóðum eða öfgakenndu veðurfari. Markmiðin eru uppfærð á fimm ára fresti og er slíkt næst á dagskrá snemma næsta árs, 2025, í aðdraganda COP30 Loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í Brasilíu.
Enn er von
António Guterres aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna segir að það séu bein tengsl á milli aukinnar losunar gróðurhúsalofttegunda og aukinnar tíðni og ofsa loftslagshamfara.
„Við erum á barmi hengiflugs,“ sagði hann í ávarpi á myndbandi. „Annað hvort brúa leiðtogar ríkja bilið eða loftslagshamfarir blasa við og fátækustu og berskjölduðust jarðarbúar verða harðast úti.“
COP29 Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna í Baku í Aserbæjan ætti, að mati Guterres að vera vettvangur snemmbærra viðræðna um ný og metnaðarfyllri landsmarkmið.
Það er enn von, sagði aðalframkvæmdastjórinn.
„Nýja skýrslan sýnir að ódýr, fyrirliggjandi tækni, getur stuðlað að þeirri nauðsynlegu minnkun losunar sem þarf til að halda hitastigi innan við 1.5°C fyrir 2030 og 2035. Til að svo megi verða þarf verulega meiri metnað og meiri stuðning,” sagði Guterres.