Ο Ιορδανός Μουχάναντ Χάντι, Συντονιστής Ανθρωπιστικής Βοήθειας του ΟΗΕ στη Μέση Ανατολή βρέθηκε στις Βρυξέλλες στις 10 Σεπτεμβρίου για να συναντηθεί με αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να παραχωρήσει συνέντευξη Τύπου στα γραφεία του UNRIC. Έδωσε μια πολύ συγκινητική μαρτυρία για την τρέχουσα κατάσταση στη Γάζα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο πληθυσμός και οι εργαζόμενοι στις ανθρωπιστικές οργανώσεις.
«Αυτό που συνέβη στις 7 Οκτωβρίου είναι απαράδεκτο», δήλωσε. «Η ταλαιπωρία των ομήρων για σχεδόν ένα χρόνο είναι απαράδεκτη. Οι όμηροι πρέπει να απελευθερωθούν. Όταν μιλάμε για ανθρώπινο πόνο, μιλάμε για τον πόνο όλων των ανθρώπων. Κανείς δεν πρέπει να υποφέρει εξαιτίας του πολέμου. Κανείς δεν πρέπει να υποφέρει εξαιτίας της λανθασμένης πολιτικής. Εμείς ως εργαζόμενοι στην ανθρωπιστική βοήθεια έχουμε να κάνουμε με τα αποτελέσματα της αποτυχημένης πολιτικής».
«Σαν ταινία τρόμου του Χόλιγουντ»
Στα τέλη Αυγούστου, κατά τη διάρκεια του τελευταίου του ταξιδιού στη Γάζα, ο κ. Χάντι βρέθηκε στο Deir el-Balah και το Khan Younis με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) για να προετοιμάσει την εκστρατεία εμβολιασμού κατά της πολιομυελίτιδας. «Όταν πέρασα για πρώτη φορά τα σύνορα, ήταν σαν ταινία τρόμου του Χόλυγουντ, από την καταστροφή που είδα. Είναι σαν να παρακολουθείς μια ταινία- μερικές φορές χάνεις την αίσθηση της πραγματικότητας και είναι δύσκολο να την επεξεργαστείς. Στη συνέχεια, μόλις γνωρίσεις τους ανθρώπους και μιλήσεις με γυναίκες και παιδιά, μπαίνεις σε έναν διαφορετικό τρόπο λειτουργίας. Αλλά ειλικρινά, είναι οδυνηρό».
Ο κ. Χάντι θυμήθηκε έναν άνδρα που συνάντησε στη Γάζα, ο οποίος μιλούσε πολύ καλά αγγλικά και περιέγραψε την κατάσταση με τους εξής όρους: «Πρέπει να μας βλέπετε ως 2 εκατομμύρια ζόμπι που ζουν μόνα τους. Η κοινότητα έχει διαλυθεί, η οικογένεια έχει διαλυθεί, η κοινωνία έχει διαλυθεί. Όλοι οι δεσμοί έχουν σπάσει».
Ο αριθμός των ορφανών που επιβιώνουν μόνα τους αυξάνεται. «Υπάρχουν 17.000 με 18.000 ασυνόδευτα παιδιά, αγόρια και κορίτσια που κυκλοφορούν στους δρόμους της Γάζας χωρίς καμία προστασία και χωρίς μέλη οικογένειας. Μπορείτε να φανταστείτε την εκμετάλλευση, την έμφυλη βία; Μπορείτε να φανταστείτε τι περνούν; Είναι φρικτό».
Οι γυναίκες στη Γάζα ξυρίζουν τα κεφάλια τους εξαιτίας των ψειρών και της έλλειψης σαμπουάν
Καθαρό νερό, ένας απλός καφές ή πρωινό: αυτά τα συνηθισμένα πράγματα έχουν γίνει «όνειρα» για τον παλαιστινιακό πληθυσμό της Γάζας μετά από 11 μήνες πολέμου, δήλωσε ο Μουχάναντ Χάντι.
«Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορούμε να σκεφτούμε. Η αίσθηση της ασφάλειας. Το γεγονός ότι κάθεσαι σε αυτό το δωμάτιο χωρίς να ανησυχείς για μια βόμβα ή μια έκρηξη δίπλα σου. Το γεγονός ότι ξέρεις πού βρίσκονται οι συγγενείς σου. Το γεγονός ότι γνωρίζετε πού βρίσκονται τα παιδιά και τα μέλη της οικογένειάς σας. Αυτό δεν υπάρχει στη Γάζα, αυτό είναι ένα ζήτημα για τον πληθυσμό της Γάζας».
Το να έχουν πρόσβαση σε μια κατάλληλη τουαλέτα χωρίς να υφίστανται παρενόχληση, εκμετάλλευση ή έμφυλη βία είναι επίσης ένα μεγάλο ζήτημα για τις γυναίκες και τα κορίτσια, υπογράμμισε. «Οι γυναίκες στη Γάζα ξυρίζουν το κεφάλι τους λόγω ψειρών, έλλειψης υγιεινής, έλλειψης σαμπουάν, έλλειψης σαπουνιού».
Παιδιά που συλλέγουν καυσόξυλα
Εξιστόρησε επίσης το αίσθημα απόγνωσης και έλλειψης σκοπού που αντιμετωπίζει ο πληθυσμός που ζει κάτω από επισφαλή καταφύγια στην καθημερινότητά του στη Γάζα, «μη γνωρίζοντας αν θα είναι ζωντανοί στο τέλος της ημέρας». Παρατήρησε ότι «η πλήρης απασχόληση των παιδιών είναι απλώς να πηγαίνουν να μαζεύουν καυσόξυλα για να μπορεί η μητέρα τους να τους μαγειρεύει. Δεν υπάρχει μαγειρικό αέριο, δεν υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα. Τα παιδιά συλλέγουν ξύλα, χαρτοκιβώτια και μερικές φορές πλαστικό».
«Τα παιδιά προσπαθούν να απασχοληθούν. Και τότε θα δεις ένα κοριτσάκι στην άκρη του δρόμου με ένα μικρό τραπεζάκι και θα προσπαθεί να πουλήσει πράγματα όπως ένα σπασμένο πόμολο πόρτας, ένα φλιτζάνι, οτιδήποτε. Δεν μπορώ να καταλάβω ποιος θα το αγόραζε αυτό, γιατί, παρεμπιπτόντως, δεν υπάρχει νόμισμα στη Γάζα. Το χαρτονόμισμα έχει εξαφανιστεί».
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπιστική βοήθεια
Ο κ. Χάντι ήρθε στις Βρυξέλλες για να «εξηγήσει την αγωνία του λαού και να διασφαλίσει ότι θα συνεχίσουμε να λαμβάνουμε την πολιτική και οικονομική υποστήριξη» από τα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και «να μας δώσουν τη δυνατότητα να κάνουμε τη δουλειά μας».
«Όταν ασχολείσαι με το να σώζεις ζωές, κάνεις ότι μπορείς (…). Δεν πρόκειται για τους ανθρώπους που εξυπηρετούμε, αλλά για τους ανθρώπους που δεν μπορούμε να εξυπηρετήσουμε. Όταν ο ΟΗΕ προσπαθεί να εφαρμόσει την ατζέντα και τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, χρειάζεται την υποστήριξη των Βρυξελλών και των κρατών μελών της ΕΕ.
Δεν έχουμε την πολυτέλεια να τα παρατήσουμε. Είμαστε η ελπίδα των ανθρώπων στη Γάζα. Και το είπαμε ξανά και ξανά, και ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών είπε ότι θα μείνουμε και θα προσφέρουμε. (…) Η ανησυχία μου ήταν πάντα ότι η Γάζα θα βρισκόταν κάτω από το ανθρωπιστικό ραντάρ, από το διεθνές ραντάρ και από τις πρωινές ειδήσεις. Και δεν θα έπρεπε, όσο υπάρχει πόλεμος, πόνος και σκοτωμοί».
Περιορισμένη πρόσβαση για ανθρωπιστική βοήθεια
«Η πρόσβαση για την ανθρωπιστική βοήθεια είναι μια λέξη που μερικές φορές χρησιμοποιείται λανθασμένα ή, πιο συχνά, παρεξηγείται», εξήγησε ο κ. Χάντι. «Η πρόσβαση είναι κάτι περισσότερο από τη φυσική πρόσβαση, όπως νομίζει ο κόσμος. Στην περίπτωσή μας, η πρόσβαση ξεκινά με την άνευ όρων βίζα για τους ανθρωπιστές, την οποία δεν έχουμε. Φυσική πρόσβαση στους δρόμους που δεν έχουμε, επειδή δεν είναι ανοιχτά όλα τα περάσματα.
Η πρόσβαση έχει να κάνει με τη λογοδοσία, την οποία δεν έχουμε. Για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις ανάγκες των ανθρώπων, πρέπει να κάνουμε αξιολογήσεις, αλλά δεν έχουμε το χώρο για να το κάνουμε αυτό. Η κατάσταση στη Γάζα δεν μας επιτρέπει να κάνουμε τον προ-έλεγχο για να παρακολουθήσουμε τη διανομή και στη συνέχεια να κάνουμε έναν μετα-έλεγχο. Αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα σχετικά με την πρόσβαση που είναι σημαντικό. Η πρόσβαση είναι ένα μακρύ ταξίδι για εμάς, αλλά το τελικό αποτέλεσμα της πρόσβασης είναι βασικά η παροχή έγκαιρης βοήθειας και αναγκαίας βοήθειας σε εκείνους τους ανθρώπους που την χρειάζονται, με τον τρόπο που οι ίδιοι θεωρούν κατάλληλο γι’ αυτούς.
Πρέπει κυρίως να μιλήσουμε με τις γυναίκες και τα παιδιά για να δούμε τι χρειάζονται και να τους παρέχουμε αυτή τη βοήθεια. Αυτή τη στιγμή, δεν έχουμε το προνόμιο να το κάνουμε αυτό.
Έτσι, βασικά, τους δίνουμε ό,τι μπορούμε: σιτάλευρο, κουτιά, χαρτοκιβώτια με κονσέρβες και άλλα είδη διατροφής, αλλά δεν έχουμε την ελευθερία να αποφασίσουμε τι θα φέρουμε».
Ζητήματα ασφάλειας για τα μέλη του προσωπικού
«Η πρόσβαση έχει επίσης να κάνει με το καθήκον της φροντίδας. Τα μέλη του προσωπικού πρέπει να προστατεύονται. Χρειαζόμαστε εξοπλισμό επικοινωνίας, αλλά δεν έχουμε όλα όσα θέλουμε. Χρειαζόμαστε θωρακισμένα οχήματα, εξοπλισμό ατομικής προστασίας- ο κατάλογος συνεχίζεται.
Μας κρατούν στα σημεία ελέγχου, μερικές φορές για 6, 7, 8 ώρες. Είναι κανονικότητα για ένα μέλος του προσωπικού να κάθεται σε ένα θωρακισμένο όχημα περιμένοντας το πράσινο φως για να προχωρήσει στη βόρεια Γάζα ή σε οποιοδήποτε μέρος της Γάζας για επτά ή οκτώ ώρες. Πιστέψτε με, το να κάθεσαι σε ένα τεθωρακισμένο όχημα περιμένοντας το πράσινο φως για να προχωρήσεις σε μια εμπόλεμη ζώνη δημιουργεί εκνευρισμό. Και ενώ κάθεσαι, αν δεχτείς μερικές σφαίρες στο όχημα, αυτό ανεβάζει το άγχος σε άλλο επίπεδο.
Οι κίνδυνοι που αναλαμβάνουν οι ΜΚΟ και τα Ηνωμένα Έθνη στη Γάζα για να σώσουν ζωές είναι άνευ προηγουμένου. Πουθενά στον κόσμο δεν έχουμε δεχτεί αυτό το επίπεδο κινδύνου για το προσωπικό μας.
Στις 27 Αυγούστου, ένα από τα οχήματα του WFP που είχε λάβει άδεια διέλευσης χτυπήθηκε από 10 σφαίρες μόλις άρχισε να κινείται. Πέντε από την πλευρά του οδηγού και οι υπόλοιπες από την πλευρά των επιβατών. Από την αρχή της σύγκρουσης, επτά συνάδελφοι από τη ΜΚΟ World Central Kitchen, 1 συνάδελφος από την ασφάλεια του ΟΗΕ (UNDSS) και 214 υπάλληλοι της UNRWA έχασαν τη ζωή τους.
Δεν μπορείτε να φανταστείτε την αφοσίωση του προσωπικού του ΟΗΕ. Μερικές φορές πρέπει να προστατεύω το προσωπικό του ΟΗΕ από τον εαυτό του για τη δική του ασφάλεια και προστασία. Τους το λέω: «Όχι, πρέπει να κάνετε αυτό και αυτό και εκείνο πριν φύγετε. Δεν μπορείτε να ταξιδέψετε αύριο στο Khan Younis, επειδή υπάρχουν στρατιωτικές επιχειρήσεις, πρέπει να φροντίσετε τον εαυτό σας».
Μερικές φορές πρέπει να αναγκάσω τους ανθρώπους να πάρουν άδεια επειδή είναι τόσο συναισθηματικά δεμένοι με την αποστολή τους. Είναι αυτοί που κάνουν τη δουλειά, παρεμπιπτόντως, περισσότερο από εμένα. Είναι αυτοί που ρισκάρουν τη ζωή τους, δουλεύοντας 24 ώρες το 24ωρο».
Το πρώτο θύμα στον πόλεμο είναι η αλήθεια
Όταν ρωτήθηκε από που προέρχονται οι σφαίρες, ο κ. Χαντί απάντησε ότι «το πρώτο θύμα στον πόλεμο είναι η αλήθεια. Παίρνεις περισσότερες από μία ιστορίες για το ίδιο περιστατικό, αλλά πολλές φορές τα περιστατικά προέρχονται από την ισραηλινή πλευρά.
Δεν έχει χαθεί κάθε ελπίδα, όπως έδειξε η πρόσφατη εκστρατεία εμβολιασμού κατά της πολιομυελίτιδας. «Υπήρξε κάποια τοπική κατάπαυση του πυρός που μας επιτρέπει να κάνουμε τη δουλειά μας. Έτσι, όταν τα μέρη της σύγκρουσης συμφωνούν σε κάτι, το κάνουν».
Κίνδυνοι κλιμάκωσης
Όσον αφορά τη Δυτική Όχθη, ο κ. Χάντι συνέκρινε την κατάσταση με «μια χύτρα ταχύτητα. Όταν εκραγεί, η κατάσταση της Δυτικής Όχθης θα μπορούσε να είναι χειρότερη από τη Γάζα».
Η κατάσταση στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη έχει επίσης αντίκτυπο σε ολόκληρη την περιοχή.
«Αυτό που βλέπουμε στα σύνορα Ισραήλ – Λιβάνου μπορεί να εκραγεί ανά πάσα στιγμή. Αυτή η περιοχή είναι τόσο διασυνδεδεμένη που ό,τι συμβαίνει στη Γάζα θα έχει αντίκτυπο στην Τεχεράνη, όλοι το είδαμε αυτό. Ελπίζω ότι αργά ή γρήγορα θα έχουμε κατάπαυση του πυρός και ότι οι άνθρωποι στη Μέση Ανατολή θα συνειδητοποιήσουν ότι ο τρόπος ύπαρξης και εξασφάλισης της ασφάλειάς τους είναι η ειρήνη».
Σχολιάζοντας τις προσπάθειες για την επίτευξη κατάπαυσης του πυρός, ο κ. Χάντι δήλωσε:
«Οι Αμερικανοί παίζουν έναν καλό ρόλο, οι Καταριανοί, οι Αιγύπτιοι, άλλοι άνθρωποι στην περιοχή και σίγουρα πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό που θα θέλαμε να δούμε είναι οι πολιτικοί να φροντίσουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να ασκήσουν αρκετή πίεση στα αντιμαχόμενα μέρη ώστε να επιτευχθεί αυτή η κατάπαυση του πυρός».
Η ανθρωπότητα σε κίνδυνο
Ο κ. Χάντι παρακαλεί «τους ανθρώπους στην περιοχή να καταλάβουν ένα πράγμα: η ανθρωπιά είναι πάνω από όλες τις θρησκείες. Αν δεν το συνειδητοποιήσουμε όλοι αυτό, οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να βρίσκουν λόγο να πολεμούν στη Μέση Ανατολή. Ο πόλεμος παράγει εξτρεμισμό από όλες τις πλευρές».
«Για να ξέρουμε πού συναντιόμαστε, πρέπει να συναντηθούμε ως άνθρωποι στις αξίες που έχουμε ως ανθρώπινα όντα. Και η ανθρωπιά πρέπει να τεθεί πάνω από όλες τις θρησκείες για να μπορέσουμε να ζήσουμε μαζί σε αυτή την περιοχή. Μουσουλμάνοι, Χριστιανοί και Εβραίοι».
* *** *